Lunatyzm
Lunatyzm zwany też somnambulizmem, sennowłóctwem
To zjawisko wykonywania w czasie snu różnych czynności w łóżku lub poza nim. Najczęściej objawia się chodzeniem, jedzeniem, ubieraniem się krótko po zaśnięciu. Osoby cierpiące na lunatyzm najczęściej nie zdają sobie z tego sprawy. Objawy pojawiają się ok. 30-40 minut od zaśnięcia, w szczytowym momencie snu wolnofalowego NREM.
Lunatyzm jest wynikiem niedojrzałości centralnego układu nerwowego dlatego też często występuje u dzieci i młodzieży i najczęściej jest przemijający. Jeżeli występuje u dorosłych jest już chorobą.
Objawy:
Osoba śpiąca nagle wstaje i zaczyna chodzić lub wykonywać inne czynności (np. jeść, ubierać się itp.), przy czym nie jest świadoma swojego zachowania gdyż znajduje się we śnie. Oczy osoby lunatykującej są otwarte, więc może ona omijać przeszkody. Chód jest automatyczny. Lunatyk na zadawane pytania odpowiada bardzo wolno, albo wcale, mowa jest niewyraźna.
U osób dorosłych lunatykowanie może trwać nawet 30 minut, u dzieci ataki są krótkie, zazwyczaj około pół minuty. Lunatyk może we śnie wykonywać wszystkie czynności zarówno proste jak i bardzo skomplikowane. Osobę lunatykującą trudno wybudzić ze snu, a po ataku zazwyczaj niczego nie pamięta.
Przyczyny:
Przyczyny lunatyzmu nie są znane jednakże istnieje kilka hipotez próbujących wyjaśnić przyczynę zaburzenia.
Istnieją dowody na rodzinne występowanie predyspozycji do lunatykowania- możliwe więc, że somnambulizm jest dziedziczony.
Jako częstą hipotezę lunatyzmu podaje się niedojrzałość układu nerwowego- gdyż występuje głównie u dzieci w wieku 9-12 lat a następnie zanika.
Lunatyzm częściej występuje u ludzi żyjących w stresie, nadużywających alkoholu i kofeiny.
Choroby utrudniające oddychanie, np. przerost migdałków podniebiennych, skrzywienia przegrody, zaburzenia oddychania podczas snu mogą doprowadzać do zakwaszania krwi co wpływa na neurony biorące udział w regulowaniu procesów zapadania w sen i wybudzania z niego. Oddziaływanie na te neurony obniżonego pH może powodować objawy lunatyzmu.
Według wielu podań nie bez znaczenia jest wpływ zjawisk przyrodniczych, gdyż od wieków lunatyzm obserwowany jest w czasie pełni księżyca (luna-księżyc).
Leczenie:
Nie ustalono standardowego leczenia tego zaburzenia.
Podstawą jest psychoterapia.
Ważne jest stosowanie regularnych godzin spania i innych zasad higieny snu.
Niezwykle istotne jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni wokół miejsca spania lunatykującej osoby np. zamknięcie drzwi balkonowych, okien oraz drzwi wyjściowych oraz usunięcie niebezpiecznych przedmiotów z otoczenia.