Jaki wpływ ma bezsenność na nasze życie codzienne?

Rozpoczynając rozważania na temat problemów ze snem warto zastanowić się czym jest dobry sen jak i bezsenność. Mianem dobrego snu określa się poczucie satysfakcji ze swojego snu, sytuację, w której osoba budzi się rano wyspana i wypoczęta. Jednak zły poranek nie musi oznaczać problemów z bezsennością. Gdy przez okres około 4 tygodni przez 3 lub więcej nocy występują problemy z zaśnięciem, zbyt wczesnym przebudzeniem lub wybudzaniem w nocy i trudności z powtórnym zaśnięciem możemy mówić o bezsenności. Dodatkowo takiej sytuacji towarzyszy pogorszone samopoczucie w ciągu dnia i obniżona koncentracja.

Wielu ludzi w Polsce bagatelizuje kwestię bezsenności. Zaledwie 30% cierpiących traktuje bezsenność jako problem, z którym należy zgłosić się do lekarza. Większość osób uważa, że żyjąc w ciężkich czasach bezsenność jest naturalną reakcją organizmu na stres.

Należy jednak pamiętać, że problem bezsenności jest niezwykle istotny. Można wymienić wiele czynników, które za tym przemawiają:

Osoby cierpiące na bezsenność są według badań jednymi z najbardziej cierpiących osób na świecie. Jednym z parametrów miary jest skala jakości życia (np. SF-36). Porównując jakość życia u pacjentów z nowotworami, chorobami układu krążenia, depresją i bezsennością to najgorzej jakość życia oceniają pacjenci właśnie z bezsennością. Związane jest to z faktem, że wpływ bezsenności na nasze funkcjonowanie jest dużo większy. Człowiek niewyspany ma pogorszony nastrój i źle funkcjonuje w ciągu dnia.
Występowanie bezsenności rozszerza się. Pomimo, że w przeszłości ludzie żyli w czasach bardziej niebezpiecznych, którym towarzyszyły wojny, zabory i głód a obecnie funkcjonują w świecie dobrobytu, problemy bezsenności narastają. Naukowców dziwi fakt, że na bezsenność chorują coraz młodsze grupy ludzi.
W Polsce w 1992 r. zaledwie 3-5% ludzi młodych, pomiędzy 18 a 25 rokiem życia, miało problemy ze snem. Obecnie odsetek młodych ludzi skarżących się na problemy ze snem sięga 20%.
Sen ma niezwykle istotny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Problemy ze snem, które zdarzają się u osób w coraz młodszym wieku negatywnie wpływają na zdrowie. Istnieje wiele badań, które pokazują, że jeżeli ludzie nie wysypiają się, przyczynia się to do powstawania różnych problemów ze zdrowiem. Deficyt snu zwiększa ryzyko otyłości, wystąpienia chorób układu krążenia, chorób somatycznych i psychicznych. Istnieją również prace naukowe korelujące śmiertelność z długością snu. Zarówno sen za krótki jak i za długi 2-3 krotnie zwiększają ryzyko zgonu.

Bezsenność problemem XXI wieku

Bezsenność można uznać za problem XXI wieku, jednak zaczął on już narastać z końcem wieku XX. Pojawiają się pytania czy wzrost skarg na problemy ze snem jest wynikiem zmiany stylu życia, zwiększenia obciążeń psychicznych i narastania odpowiedzialności społecznej. Bogacące się społeczeństwa bardziej obawiają się o stratę posiadanych dóbr, są obciążone coraz większą presją.

Dodatkowo zegar biologiczny człowieka funkcjonuje tak, aby 8 godzin przeznaczyć na sen, 8 na pracę i 8 na odpoczynek (model 3×8). Jednak obecnie okres pracy trwa znacznie dłużej niż 8 godzin, odpoczynek staje się coraz bardziej nerwowy a okres snu ulega skróceniu. Badania prowadzone w ciągu ostatnich 60 lat wskazują, że długość snu skraca się średnio o godzinę na 20 lat. Obecni dziewięćdziesięciolatkowie spali 10-11 godzin na dobę, siedemdziesięciolatkowie 8-9 godzin, pięćdziesięciolatkowie 7-8 a młode pokolenie śpi około 5-6 godzin na dobę.

Dodatkowym czynnikiem, który wpłynął na sen, było wynalezienie żarówki przez Thomasa Edisona pod koniec XIX w. Do czasu wymyślenia elektryczności ludzie żyli zgodnie z rytmem dnia i nocy. Wyraźna zmiana obyczajowości i stymulatorów zewnętrznych doprowadziła do stanu, że wiele osób cierpi na problemy ze snem.

W kolejnym artykule znajdą Państwo informacje o różnicach w terapii bezsenności w Polsce i na świecie oraz o tym kiedy należy zgłosić się do lekarza oraz w jaki sposób leczy się bezsenność.

Autor:
Dr nauk med. spec. psychiatra Michał Skalski
Kierownik Poradni Leczenia Zaburzeń Snu